Macierz 4CF
Macierz 4CF to sprawdzone narzędzie wspomagające identyfikację, weryfikację i systematyzację rozwiązań rozważanych na potrzeby planowania strategicznego i analiz strategicznych. Każde analizowane rozwiązanie jest oceniane pod kątem dwóch kryteriów:
Względnej korzyści
(RA – relative advantage) – stopień, w jakim wybrane rozwiązanie ma szansę poprawić dotychczasowy sposób realizacji danej potrzeby, zarówno w stosunku do obecnie najpopularniejszych, jak i do hipotetycznych przyszłych rozwiązań. Zazwyczaj względną korzyść ocenia się na skali 0-10, gdzie 0 oznacza brak poprawy sposobu realizowania potrzeby, a 10 jego drastyczną poprawę. W ocenie względnej korzyści nie należy brać pod uwagę czasu potrzebnego na wdrożenie oraz barier wejścia, które są zawarte w następnym kryterium.
ETM
(Earliest Time to Mainstream) – minimalny czas potrzebny do upowszechnienia rozwiązania, z uwzględnieniem opóźnień wynikających z barier technologicznych, finansowych, prawnych, społecznych, etc. Za czas upowszechnienia uznaje się moment, w którym rozwiązanie jest dostępne dla większości grupy docelowej, zarówno jeśli chodzi o dystrybucję, jak i np. finansowo. Należy zwrócić uwagę, że kluczowa do oceny jest dostępność, a nie faktyczne stosowanie danego rozwiązania – masowa adopcja zależy od wielu innych czynników. ETM zazwyczaj ocenia się w latach, przy czym należy z góry określić górną granicę – np. Jeśli ETM ocenia się na skali 0-20, to 0 oznacza, że rozwiązanie jest już dostępne dla określonej grupy docelowej, a 20, że potrzeba na to jeszcze 20 lub więcej lat.
W tak skonstruowanej macierzy wyraźnie rysują się obszary o istotnym znaczeniu dla planowania strategicznego – od obszaru rozwiązań o stosunkowo niskiej względnej korzyści, za to bliskim czasie wdrożenia, po pola bardzo odległe, ale za to zawierające koncepcje przełomowe dla rynku. Zignorowanie rozwiązań, którym przypisano wysoką korzyść i są “tuż za rogiem”, może być potencjalnie niebezpieczne, podobnie jak inwestycja w rozwiązania o niskiej względnej korzyści.
Aby ułatwić interpretację wyników, nadaliśmy nazwy poszczególnym obszarom macierzy 4CF. Oczywiście, ze względu na charakter ocen, obszarów tych nie należy traktować z matematyczną precyzją. Mają raczej być wskazówką do interpretacji wyników. Umieszczenie rozwiązań w macierzy zgodnie z ich oceną stanowi dobrą pozycję wyjściową do dyskusji i ich dalszej analizy względem innych, znajdujących się w macierzy, rozwiązań.
Róża wiatrów – rozwiązania znajdujące się w pobliżu środka macierzy. W przypadku rozwiązań, które w wyniku uzyskanych ocen znajdą się w pobliżu środka macierzy, należy zachować szczególną czujność, gdyż ich umiejscowienie może być efektem niezdecydowania ekspertów, którzy w takiej sytuacji miewają tendencję do wyboru ocen w pobliżu środka skali. Nie oznacza to, że żadne z rozwiązań nie może się tu znaleźć. Należy jednak upewnić się, z czego taka ocena wynika. Róża wiatrów pełni też dodatkową rolę. Jej nachylenie ilustruje fakt, że rozwiązanie o danym poziomie względnej korzyści i bliskiej ETM może być bardziej wartościowe od rozwiązania o dokładnie tym samym poziomie względnej korzyści i dalszej ETM z uwagi na rozwój rynku (dla przypomnienia: względna korzyść oceniana jest niezależnie od ETM). Zazwyczaj, wraz z upływem czasu, gracze rynkowi wprowadzają coraz doskonalsze rozwiązania. W efekcie tego atrakcyjny obecnie poziom korzyści może okazać się mało wartościowy za kilka lat. Dotyczy to wszystkich obszarów macierzy, które są nachylone podobnie jak róża wiatrów.
Tornada
Rozwiązania łączące szczególnie wysokie względne korzyści i bliskie ETM. Tego typu rozwiązania mogą drastycznie i w krótkim czasie zmienić analizowany rynek.
Szkwały
Rozwiązania o bliskim ETM i wysokiej względnej korzyści. Znajdą się to rozwiązania, które mają szansę w krótkim czasie znacznie zmienić sposób realizacji potrzeby, a przy tym dać trudną do nadrobienia przez konkurencję przewagę strategiczną temu, kto je skutecznie zaoferuje klientom.
Pirackie Skarby
Rozwiązania o dalekim ETM, ale wysokiej względnej korzyści. Rozwiązania z tego obszaru wymagają odważnej decyzji. Próba sięgnięcia po nie to potencjalnie długa droga i brak gwarancji sukcesu. Nagroda dla tych, którym się uda, jest jednak często warta ryzyka. Warto zaznaczyć, że równie ryzykowne może być zignorowanie “pirackich skarbów” i szukanie bezpieczniejszych rozwiązań.
Rafy Koralowe
Rozwiązania o bliskim ETM, ale także niskiej względnej korzyści. Wybór rozwiązania z tego obszaru jest ryzykowny, gdyż może oznaczać stratę szansy na wypracowanie przewagi strategicznej w długim okresie, w imię krótkoterminowych korzyści. Eksploracja raf jest więc długoterminowo słabym rozwiązaniem, ale jeśli koncepcje z tego obszaru nie mają wysokich barier wejścia, to być może warto po nie nieco “zboczyć z kursu”. Powinien to być jednak świadomy wybór, a decyzja o inwestycji czasu i środków w rozwiązania z tego obszaru wymaga dużej ostrożności, aby nie zaniedbać poszukiwania bardziej przyszłościowych rozwiązań
Syreny
Rozwiązania o dalekim ETM i niskiej względnej korzyści. Podążanie za głosem syren jest bardzo niebezpieczne – kuszą one pięknym śpiewem, ale biada temu, kto wpadnie w ich ręce. Rozwiązania z tego obszaru wiążą się ze znacznym ryzykiem zainwestowania czasu i środków w mało przyszłościowe rozwiązanie. W konsekwencji może skończyć się to utratą przewagi strategicznej i niewykorzystaniem szans rynkowych.
Krakeny
Przeciwieństwo Tornad – rozwiązania, które charakteryzują się szczególnie niską względną korzyścią i długim ETM. Należy unikać tych rozwiązań ze względu na niezwykle wysokie ryzyko wydania środków na krótkowzroczne i niewiele wnoszące rozwiązania.
Macierz 4CF była stosowana w wielu badaniach foresightowych dotyczących m.in. zaawansowanych technologii, obronności, handlu detalicznego czy nowych rozwiązań i technologii w sektorze energetycznym.
Przykłady zastosowań
I 2016
First Data Polska
Laboratorium Przyszłości 2017 – przyszłość płatności
X 2018
4CF Whitepaper
Nieoczekiwana przyszłość Handlu detalicznego.
XI 2021
Europejska Agencja Straży Granicznej i Przybrzeżnej (Frontex)
Foresight technologiczny: przyszłość biometrii na przejściach granicznych.
Bądź na bieżąco! Zapisz się do newslettera:
Zapisując się do naszego newslettera jednocześnie wyrażasz zgodę na przetwarzanie podanych przez Ciebie danych. Administratorem Twoich danych osobowych jest 4CF Sp. z o.o., z siedzibą przy Plac Trzech Krzyży 10/14, 00-499 Warszawa.
Przetwarzamy Twoje dane wyłącznie w celu wysyłania informacji dotyczących 4CF Sp. z o.o. i jej działalności drogą e-mailową. Twoje dane będą przetwarzane do czasu odwołania zgody – odpowiedni link będzie zawarty w każdym wysłanym przez nas newsletterze. Wycofanie zgody nie ma wpływu na zgodność z prawem przetwarzania, którego dokonano na podstawie zgody przed jej wycofaniem. Podanie przez Ciebie danych jest dobrowolne, ale konieczne do przesyłania informacji dotyczących 4CF Sp. z o.o. i jej działalności. Przekazane przez Ciebie dane osobowe możemy przekazywać naszym dostawcom, którym zlecimy usługi związane z przetwarzaniem danych osobowych, np. dostawcom usług IT. Takie podmioty przetwarzają dane na podstawie umowy z nami i tylko zgodnie z naszymi poleceniami. Masz prawo do żądania dostępu do swoich danych osobowych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, a także prawo wniesienia skargi do organu nadzorczego. Więcej informacji o przysługujących Ci prawach oraz o przetwarzaniu Twoich danych osobowych znajdziesz w polityce prywatności.