Biuro Strategii i Analiz Urzędu m.st. Warszawy zleciło przeprowadzenie badania, którego celem było wsparcie zarządzania procesami rozwojowymi w m.st. Warszawie i jego obszarze metropolitalnym poprzez poznanie stopnia i zakresu wpływu wyłonionych w toku analizy trendów na jego rozwój. Rezultaty projektu mają wspomóc przygotowanie długofalowej polityki rozwoju miasta i metropolii poprzez lepsze przygotowanie się do zmian – wykorzystanie szans oraz przeciwdziałanie zagrożeniom, które mogą pojawić się na przestrzeni 2050 roku.

Badanie składało się z czterech etapów:

1. identyfikacji i opisu trendów wraz z określeniem ich istotności dla metropolii;
2. identyfikacji i opisu prognozowanych efektów trendów w perspektywie 2050 r.;
3. identyfikacji i opisu wyzwań rozwojowych w perspektywie 2050 r.;
4. wypracowania rekomendacji dla działań odpowiadających na zidentyfikowane wyzwania.

W pracach badawczych uczestniczyli eksperci dziedzinowi odpowiedzialni za prace merytoryczne w sześciu obszarach tematycznych, tj. społecznym, gospodarczym, klimatyczno-środowiskowym, przestrzennym, geopolitycznym i technologicznym oraz eksperci i interesariusze, którzy uczestniczyli w warsztatach, badaniach ankietowych oraz wywiadach pogłębionych.

Produktem końcowym był raport wskazujący na zjawiska,  które powinny być brane pod uwagę przy planowaniu dalszego rozwoju metropolii i opracowywaniu planów strategicznych, oraz zawierający rekomendacje wraz z sugerowanymi strategicznymi kierunkami działań. 

Wieloetapowy proces badawczy doprowadził do szeregu istotnych wniosków niezbędnych do uwzględnienia w dyskusji o rozwoju metropolii warszawskiej. Jednym z nich jest to, że efekty trendów o najsilniejszym pozytywnym wpływie na metropolię i zarazem wysokim prawdopodobieństwie wystąpienia koncentrują się wokół tematów związanych z mitygacją zmian klimatycznych, a dokładnie – z bezemisyjną produkcją energii elektrycznej, w tym tej produkowanej lokalnie; zanieczyszczeniem powietrza oraz efektywnym środowiskowo budownictwem. Niezwykle ważnym i podnoszonym przez ekspertów wątkiem było zapewnienie niezbędnych zmian legislacyjnych umożliwiających zmiany w tym obszarze, jak również konieczność szybkiego reagowania w związku z długotrwałością procesu przeobrażeń w zakresie bezemisyjności. Nie jest to oczywiście zjawisko unikalne dla metropolii warszawskiej – dotyczy całego kraju, jednak jego zaadresowanie jest niezwykle ważne w celu zapewnienia pożądanego kierunku i dynamiki rozwoju całej metropolii: zarówno pod kątem biznesowo-technologicznym, jak i społecznym. Ponadto dostosowanie planów strategicznych oraz inwestycyjnych metropolii, tak by w sposób adekwatny zarządzać tą zmianą, wymagać będzie zarówno synergicznych działań wielu interesariuszy tego procesu, jak i znacznych nakładów finansowych.

Wysoce prawdopodobnych zjawisk, które mogą mieć szczególnie negatywne skutki dla metropolii, było znacznie więcej niż pozytywnych. Można podzielić je na kilka grup. Najliczniej wymieniane koncentrowały się wokół procesów społeczno-gospodarczych, które w perspektywie 2050 r. mogą przekładać się na pogłębiające się rozwarstwienie i polaryzację oraz skutkować rosnącymi niepokojami czy aktami przestępczymi. Istotnym wątkiem w kontekście zjawisk społecznych był także problem starzenia społeczeństwa, który wymagać będzie reorganizacji zarówno w kontekście usług publicznych (tak by zadbać o wydolność systemu), dostępności architektonicznej, zadbania o integrację społeczną, a także w zakresie nowego systemu dystrybucji dóbr. Najwyższym poziomem prawdopodobieństwa zdaniem ekspertów charakteryzują się także zagrożenia ze strony rosnącej cyberprzestępczości. Jest to bezsprzecznie jedno z najistotniejszych wyzwań rozwojowych dla administracji publicznej i przedsiębiorstw. Poziom zagrożeń w sieci rośnie, wraz ze wzrostem cyfryzacji życia i ilości danych gromadzonych cyfrowo. 

Istotną konkluzją projektu jest także fakt, że wszystkie zidentyfikowane wyzwania zostały w badaniu uznane za wysoce pilne i istotne – i powinny być w miarę możliwości adresowane równolegle. Podobnie odpowiadające na nie rekomendacje należy traktować jako równie ważne. Należy jednak podkreślić kluczowe dla zwiększenia możliwości rozwojowych metropolii znaczenie dwóch wyzwań. Pierwsze z nich dotyczy zapewnienia efektywnej współpracy pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego. Jest to szczególnie istotne w obliczu wysokiej dynamiki zmian globalnych w sferze społecznej, gospodarczej, ekologicznej, przestrzennej i technologicznej, oraz rosnącego stopnia zależności pomiędzy tymi sferami. Często wskazywano także, że barierą może być brak odpowiednich regulacji prawnych ułatwiających niezbędne działania oraz niewystarczającą synergię działań na szczeblu rządowym z działaniami samorządów metropolii. Brak współpracy może doprowadzić do wzrostu zróżnicowań terytorialnych, a w konsekwencji segregacji społecznej, kulturowej i przestrzennej, wyludniania się centrów miast, nadmiernego napływu ludności do dzielnic obrzeżnych oraz utrudnionego dostępu do usług publicznych oraz infrastruktury, w tym transportu zbiorowego.