Pandemia Covid-19 pokazała, że obecne systemy gospodarcze i społeczne nie pozostaną niezmienne w czasie. Kryzys ten udowodnił również, że system opieki zdrowotnej i edukacji, całe branże i sektory oraz ich łańcuchy wartości będą znacznie różniły się  w przyszłości od tych dzisiejszych.

To, jak możliwe ścieżki innowacji technologicznych i społecznych ukształtują przyszłość regionu państw wyszehradzkich, czy jakiegokolwiek innego regionu w czasach po pandemii, jest wciąż kwestią dużej niepewności i spekulacji. Dlatego było potrzebne systemowe, oparte na dowodach i partycypacyjne podejście, aby wspólnie przewidzieć szereg potencjalnych, wyłaniających się przyszłości i możliwości stymulowania transformacji po pandemii COVID-19 w regionie wyszehradzkim, tak aby podążać w kierunku pożądanych zrównoważonych przyszłości.

4CF The Futures Literacy Company oraz trzy uniwersytety: Corvinus University of Budapest, Palacky University Olomouc oraz University of Economics w Bratysławie podjęły się zadania określenia priorytetów w zakresie odbudowy po COVID-19 krajów Grupy Wyszehradzkiej, budowania poczucia solidarności w regionie oraz kompetentnego włączenia się w trwającą w Unii Europejskiej debatę na temat przyszłości regionu. Projekt został sfinansowany przez Międzynarodowy Fundusz Wyszehradzki.

W pierwszym kroku partnerzy projektu zidentyfikowali kluczowe trendy kształtujące przyszłość regionu wyszehradzkiego.  Trendy te zostały następnie zbadane i skonsultowane z licznymi ekspertami ze wszystkich krajów Grupy Wyszehradzkiej podczas badania Delphi. Eksperci przeanalizowali również kwestie, które mogłyby przyspieszyć rozwój powyższych trendów lub je spowolnić. W sumie czternaście trendów zostało przeanalizowanych przez panel międzynarodowych ekspertów w ramach internetowego badania Delphi. Wyniki zostały uporządkowane w ramach siedmiu kategorii tematycznych: geopolityka, gospodarka, technologia, środowisko, społeczeństwo, edukacja i zdrowie. 

Wyniki badania zostały zaprezentowane podczas spotkania Foresight Europe Network, które odbyło się w czerwcu 2022 roku. Prezentacja obejmowała wyniki prac wykonanych przez zespół badawczy, w tym: trendy kształtujące przyszłość regionu wyszehradzkiego i ich analizę na podstawie wyników badania Delphi. Wykonano również analizę wpływu scenariuszy, opartą na trzech scenariuszach UE 2050, która została omówiona z jej uczestnikami podczas spotkania.

Ponadto opracowano „policy brief” i dostarczono go do decydentów na Węgrzech, w Czechach, Polsce i na Słowacji, bezpośrednio oraz poprzez ukierunkowaną kampanię marketingową w mediach społecznościowych. Na podstawie badania zespół przygotował artykuł naukowy, który zostanie opublikowany w czasopiśmie “Foresight” w III kwartale 2023 r.

W badaniu zidentyfikowano 14 trendów, które mogą mieć znaczący wpływ na zrównoważony rozwój  w krajach V4, oraz oceniono czynniki wzmacniające  i osłabiające (blokujące) te trendy. Określono dwa trendy dla każdej  kategorii tematycznej (geopolityka, gospodarka, technologia, środowisko, społeczeństwo, edukacja, zdrowie). Szerszy wpływ tych trendów został rozpatrzony w ramach trzech scenariuszy: 

• Scenariusz 1 – „Całkiem niezła przyszłość”, w którym realizacja większości długoterminowych planów strategicznych UE przebiegała stosunkowo dobrze, 
• Scenariusz 2 – „Trzeszcząca rzeczywistość”, w którym UE musi mierzyć się z kumulacją kryzysów (klimatycznych, ekonomicznych, społecznych) negatywnie wpływających na jej funkcjonowanie, 
• Scenariusz 3 – „Nadchodzący świt”, w którym demokracje na całym świecie współpracują na rzecz ich wspólnego dobra. 

Spośród 14 trendów sześć oceniono jako najważniejsze. Badanie wskazało bowiem, że będą one miały wpływ na przyszłość regionu V4 niezależnie od rozpatrywanego scenariusza. Są to: 

• rosnąca polaryzacja społeczno-polityczna, 
• przemiany sektora energetycznego,
• upowszechnianie się pracy zdalnej i hybrydowej, 
• wzrost wykorzystania sztucznej inteligencji (AI)  w ochronie zdrowia, 
• narastająca częstotliwość cyberataków, 
• rosnąca liczba osób cierpiących na problemy  ze zdrowiem psychicznym. 

Trzy inne trendy, które wykazują porównywalną siłę wpływu na zrównoważony rozwój krajów V4, to: 

• rosnąca dezinformacja i nasilenie popularności teorii spiskowych, 
• utrzymujące się różnice w poziomie edukacji między państwami V4 a bardziej innowacyjnymi  gospodarkami państw członkowskich UE, 
• spadek  poziomu praworządności. 

Jednak najbardziej nieoczywiste wyniki dotyczyły blokerów. W ocenie ekspertów, którzy brali udział w badaniu, blokery negatywnych trendów – a więc te czynniki, które mogłyby powstrzymać rozwój negatywnych trendów – mają znacznie większy wpływ na zrównoważony rozwój niż blokery pozytywnych trendów. Ponadto wpływ trendów negatywnych na zrównoważony rozwój V4 został oceniony przez ekspertów jako znacznie silniejszy niż wpływ trendów pozytywnych. Te dwa fakty prowadzą do najistotniejszego dla projektowania polityki wniosku – najbardziej efektywna strategia osiągnięcia pożądanego poziomu zrównoważonego rozwoju musi obejmować politykę zbudowaną wokół blokerów negatywnych trendów.

Dowiedz się więcej ⟶